İlçemizde yerleşim Kalkolitik Çağa kadar uzanmaktadır. Tödürge Gölü civarında ki Kültepe Höyüğü bu döneme ait buluntuların yer aldığı bir yerleşim alanıdır.

Zara Bizans Döneminde de yerleşim yeri olma özelliğini korumuş, X. Yüzyıldan itibaren Sebasteia Theması içinde yer almıştır.

Anadolu’nun Selçuklu Egemenliğine girmesinden sonra 13. Yüzyıl ortalarında bu imparatorluğun Vilayet-i Danışmendiye yönetim bölgesi içinde yer almıştır. Sultan Alaattin Keykubat 1223 yılında imparatorluk saltanat naibi büyük komutan Kemalettin KAMYAR’a Zara’yı ikta olarak vermiştir. İbn-i Bibi ve Anonim Selçuk name’ de belirtildiğine göre Zara’nın bu dönemde iradı 100.000 dirhemdi ve bu ikta karşılığında emir 60 cebeli(asker) beslemesi gerekiyordu.

Osmanlı Dönemi kayıtlarından da Kanuni Sultan Süleyman’ın 1536’ da çıkardığı bir fermanla Koçgiri Aşiretini bölgeye yerleştirdiği anlaşılmakta olup, 1856 yılında “Koçgiri” adıyla nahiye, 1870 yılında ise “ZARA” adıyla kaza merkezi olmuştur.

1888 ve 1892 yıllarında yapılan düzenlemelerde ise İlçenin statüsü devam ettirilmiştir. Zara; Osmanlı İmparatorluğu’ nun son döneminde önem kazanmıştır. Şemsettin Sami, Kamus Ül Alam isimli eserinde Sivas Vilayeti Merkez Sancağına bağlı bir kaza olduğunu zikretmiştir. Ali Cevat ise Memalik-i Osmaniye’nin Tarihi ve Coğrafya Lügati adlı eserinde Sivas Merkez Sancağına bağlı 41.000 ‘ i Müslüman, 58.000 nüfuslu bir kazadır, 19 nahiyesi ve 129 köyünde 2 medrese 30 okul bulunmaktadır şeklinde bilgi vermektedir. "